Alimenty na małżonka

Home lawyer Alimenty na małżonka
+

Alimenty na małżonka

 

Alimenty kojarzone są zwykle jako świadczenie pieniężne przysługujące od rodzica na rzecz dziecka. Tymczasem, alimentacja może występować również pomiędzy małżonkami.

Jakie warunki należy spełnić, aby otrzymać alimenty od byłego małżonka?

Podstawą prawną roszczenia alimentacyjnego wobec drugiego małżonka jest art. 60 § 2 k.r.o. zgodnie z którym  „jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.’’

Wyłączna wina drugiego małżonka

Przypisanie małżonkowi winy w powstaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, że małżonek naruszył obowiązki wynikające z art. 23 KRO wskutek umyślnego, czy choćby nieumyślnego postępowania. (tak: SN w wyroku z dnia 01.10.1997 r. sygn. akt I CKN 246/97). W świetle art. 23 k.r.o. małżonkowie są zobowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. (patrz: A. Zieliński w: Rozwód. Materialnoprawne podstawy rozwodu oraz postępowanie odrębne w sprawie o rozwód., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013 r., str. 25).

Istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego

Celem dokonania oceny istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego należy posłużyć się kryteriami przyjętymi powszechnie w orzecznictwie, zgodnie z którymi: dla oceny, czy przesłanka istotnego pogorszenia sytuacji materialnej występuje, przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego, z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Przyjęte uregulowanie nie daje wprawdzie małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, lecz małżonek niewinny ma prawo do bardziej dostatniego poziomu życia niż tylko zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb. Pojęcie stopy życiowej stanowi element, który przy określeniu usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego trzeba także brać pod uwagę.” (Uchwała SN(CI) z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNC 1988, nr 4, poz. 42.)

Ponadto, ,,pogorszenie sytuacji materialnej byłego małżonka, domagającego się zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 § 2 KRO, może polegać na zmniejszeniu ilości środków stojących do dyspozycji małżonka niewinnego, jak również na zwiększeniu się jego usprawiedliwionych potrzeb. Pogorszenie to musi wystąpić na skutek rozwodu.” (Wyrok SN z 15.07.1999 r., I CKN 415/99, LEX nr 83805.)

Jak wskazuje ugruntowane w tym zakresie orzecznictwo „dla oceny, czy warunek przewidziany w art. 60 § 2 k.r.o. został spełniony, nie są istotne ewentualne zmiany, jakie nastąpiły w położeniu materialnym małżonka niewinnego w czasie między faktycznym rozejściem się małżonków a orzeczeniem rozwodu, natomiast istotne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.” (Wyrok SA w Poznaniu z 9.09.2009 r., I ACa 565/09, LEX nr 756661.)

Powyższe rozważania dotyczą sytuacji, w której alimenty zostaną zasądzone w wyroku rozwodowym. Jednak jak powszechnie wiadomo postępowanie w sprawie o rozwód może ciągnąć się latami.  Jak wygląda wobec tego sytuacja małżonka w trakcie postępowania o rozwód? Czy może on liczyć na otrzymanie środków niezbędnych do życia na czas postępowania?

Zgodnie z art. 27 k.r.i.o. Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.”

W orzecznictwie przyjmuje się przy tym jednoznacznie stanowisko zgodnie z którym „zakres obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny kształtuje zasada, iż stopa życiowa małżonków, choćby pozostających w faktycznym rozłączeniu, powinna być z reguły równa.” (Uchwała SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNC 1998/4, poz. 42.)

Ponadto „przepisy k.r.o. chronią małżonka, który spełnia obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny przez prowadzenie gospodarstwa domowego oraz wychowywanie dzieci, a tym samym często nie podejmuje pracy zawodowej i nie uzyskuje wynagrodzenia.”(Jędrejek G. ,,Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Małżeństwo: Komentarz do art. 1-61’’ LEX 2013).

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 listopada 2012 r., sygnatura akt III CZP 77/12  „w sprawie o rozwód sąd może na wniosek jednego z małżonków orzec o obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia w czasie trwania postępowania potrzeb rodziny, także obejmujących koszty utrzymania pełnoletnich dzieci.” (OSNC 2013, nr 5, poz. 62.)

Wobec powyższego, istnieje również podstawa do żądania świadczeń pieniężnych od drugiego małżonka, także na czas postępowania rozwodowego.

Biorąc pod uwagę, że okoliczności faktyczne każdej sprawy są różne, oceny możliwości wystąpienia z takim roszczeniem należy dokonywać indywidualnie.

 

Paulina Jędruś
radca prawny

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *