Niejednokrotnie zdarza się, że pomimo terminowego regulowania zobowiązań wynikających z tytułu wykonawczego przez dłużnika wszczynana jest przeciwko niemu egzekucja. Sytuacje takie wcale nie należą do rzadkości, a bardzo często związane są z konfliktem występującym pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem.
Czy wobec tego jest to możliwe? Niestety tak.
Jak słusznie wskazuje Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 25.02.2019 r., sygnatura akt I Aga 275/18 „zauważyć należy, że w postępowaniu egzekucyjnym niedopuszczalne jest badanie zasadności i wymagalności obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym. Natomiast umorzenie postępowania jest możliwe wyłącznie, jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc.”
Jak się wobec tego bronić, jeśli komornik dokonał już zajęcia wynagrodzenia za pracę, środków na rachunku bankowym lub innych składników majątku?
Niewątpliwie, pierwszym krokiem może być próba skierowania wniosku do komornika właściwego w sprawie o umorzenie postępowania egzekucyjnego jako niezasadnego, z jednoczesnym wnioskiem o obciążenie wierzyciela kosztami niecelowej egzekucji. Nie ma jednak pewności, że takie działanie przyniesie zamierzony skutek.
Wówczas właściwym jest rozważenie powództwa przeciwegzekucyjnego.
Na podstawie wskazanych przepisów dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości lub w części albo jego ograniczenia.
Należy przy tym mieć świadomość, że powództwo to nie stanowi kontynuacji postępowania, w którym zapadło orzeczenie sądowe opatrzone klauzulą wykonalności.
Zdecydowanie najczęściej występującą podstawą pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jest art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z treścią którego, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.
Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem w tym zakresie „skutek w postaci wygaśnięcia zobowiązania wywierają w szczególności takie zdarzenia materialnoprawne, jak: wykonanie zobowiązania przez spełnienie świadczenia zgodnie z jego treścią, potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu, świadczenie w miejsce spełnienia (datio in solutum). Natomiast skutek w postaci niemożności egzekwowania zobowiązania wywierają w szczególności takie zdarzenia materialnoprawne, jak: prolongata terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty, przedawnienie roszczenia. Skoro w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. jest mowa o zdarzeniu, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, to przepis ten może mieć zastosowanie jedynie do takich jak wyżej wymienione lub podobnych zdarzeń, a więc wyłącznie mających charakter materialnoprawny.” (Wyrok SN z 26.03.2009 r., I CSK 282/08, LEX nr 528181.)
Właściwość Sądu
Zgodnie z art. 843 §1 k.p.c. powództwo o pobawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Miejsce prowadzenia egzekucji określa się na podstawie przepisów niniejszego kodeksu regulujących właściwość miejscową organu egzekucyjnego także wtedy, gdy do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną.
Do rozpoznania powództwa przeciwegzekucyjnego właściwy jest sąd, w którego okręgu wszczęto egzekucję przez zajęcie składnika majątku dłużnika. W przypadku zajęcia wynagrodzenia za pracę, jak również rachunku bankowego będzie to odpowiednio sąd ogólnej właściwości dłużnika.
Zasada ta jest aktualna również w sytuacji, gdy prowadzi ją komornik wybrany przez wierzyciela na podstawie art. art. 10 ust. 1 i 2 u.kom.s. w zw. z art. 8 ust. 1 u.kom.s., co oznacza, że również w tym przypadku właściwość sądu określa się według właściwości komornika, który byłby właściwy do przeprowadzenia egzekucji na podstawie przepisów postępowania egzekucyjnego, gdyby wierzyciel nie wybrał innego komornika na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 u.kom.s.
Paulina Jędruś
radca prawny